OLDUĞUN YERDE KAL

Of offf nasıl güzel bir roman okudum anlatamam. Bugün size tanıtacağım romanın adı Olduğun Yerde Kal. Geçen hafta bu romanı okurken instagram hesabımdan paylaşım yapmıştım. Bir arkadaşım da görüp şöyle demişti, "John Boyne'nun bence en güzel romanı." Yazarın dilimize çevrilmiş külliyatını henüz tamamlayamadım. Dolayısıyla da içlerinde 'en güzeli bu' tanımlamasını, kendi adıma, yapamıyorum. Ancak şunu gönül rahatlığıyla söyleyebilirim: yazarın anlatı dili harika. Hem çocuklar hem de yetişkinler için yazması da takdire şayan bir durum bana göre. Örneğin şu an elimde Gökyüzüne Uzanan Merdiven'i var. O bir yetişkin kitabı. Okuyucuları tarafından çok sevilmişti. Ben de ısrarlı tavsiyeler üzerine almıştım. Onun dışında John Boyne imzalı; Çizgili Pijamalı Çocuk, Yanlışlıkla Dünya'nın Öbür Ucuna Uçan Çocuk ve Ormanın Kalbindeki Çocuk romanlarını okudum. Hepsi de gerçekten etkileyiciydi.

Olduğun Yerde Kal'a gelirsek, John Boyne'un yukarıda saydığım çocuk romanlarını, özellikle de Çizgili Pijamalı Çocuk'u okuyanlar bilir. Yazar dünya savaşlarını, onların insan ruhunda açtığı yaraları işlemeyi seviyor. 'Sevmek' ve 'savaş' kelimesi biraz uygunsuz kaldı ama savaşı John Boyne sevmese de bazıları seviyor ki Dünya böyle yıkımlara uğramak durumunda kalmış. Olduğun Yerde Kal İngiltere'de geçiyor. Dönem Birinci Dünya Savaşı'nın hemen öncesi. Kahramanımız savaş başlamadan bir kaç ay önce beşinci yaş doğum gününü kutlayan Alfie yani Alfred. Alfie'nin babası sütçü. Bir atları var. Her sabah onunla mandıradan aldıkları sütleri mahallelerde dolaşıp satıyorlar. Annesi ev hanımı. Zaten o yılların İngiltere'sinde kadınların ev kadını olmaktan başka bir seçenekleri de yok. Kadınların oy hakları bile yok. Alfie'nin annesiyle babası birbirlerine hâlâ çok aşıklar. Alfie sadece anne babasının sevgisiyle değil, mahallede hemen karşı binalarında oturan babaanneleri, babasının çocukluk arkadaşı Joe, yaşıtı ve en yakın arkadaşı Kalena, onun babası bay Janejek'in dostluğuyla sarmalanmış bir şekilde büyüyor. Ta ki savaş patlak verene kadar. Birden her şey tepetaklak oluyor sanki. Önce babası gönüllü olarak askere yazılıyor. Sonra Kalena ve babasını askerler Alman olduklarını söyleyerek Man Adası'na götürüyorlar, Joe vicdani redçi oluyor ve herkes ona düşmanca davranıyor. Ve Noel'e kadar biter dedikleri savaş dört yıl boyunca hiç durmadan devam ediyor. Küçük Alfie bu arada dokuz yaşına geliyor. Bazı şeyler üzülmesin diye ondan saklanırken o da bazı şeyleri saklıyor. Mesela boyacı sandığını.

Kurgusuyla sürükleyici, içinde işlediği 'vicdani red' gibi temalarla düşündürücü, duygusal yönüyle hem çok gerçekçi hem de yaralayıcı olan bu hikâye yine çocuklara olduğu kadar yetişkinlere de sesleniyor. Ancak alt alta verdiği savaşın hiç de iyi bir şey olmadığı mesajı bence gelecek için bir ışık yakıyor. Bu ve bunun benzeri romanlar okuyan çocuklar nasıl olur da savaşmak isterler ki?

John Boyne'un romanları Tudem Yayınları'ndan çıkıyor. Benim elimdeki romanın dördüncü baskısıydı. İçinde hiç tashihe rastlamadım. Gayet temiz çalışılmış bir metin. Çeviri de oldukça iyiydi. Karakterler yaratmakta ve onları ete kemiğe büründürmekte çok yetenekli biri olan John Boyne öncesinde savaş meselesini işlemiş ve unutulmaz bir karakter yaratmış olmasına rağmen ikinci defa da tekrara düşmeyen bir kahraman yaratmayı başarıyor.

Ben zaman zaman buradaki yazılarımda bahsederim. Bir kitap okuduğumda beni üst okumalar ve araştırmalar yapmaya yönlendirmesini severim. Bu roman da böylesi bir okuma fırsatı sundu. Vicdani red, Man Adası'na yapılan sürgünler, savaşta akıl sağlığını yitirenler, Birinci Dünya Savaşı sırasında İngiltere yönetimi gibi çeşitli konularda üst araştırmalar yaptım.

Bu romanı 'mutlaka okuyun' tavsiyesiyle paylaşıyorum. Lütfen okuduktan sonra görüşlerinizi benimle de paylaşın. Bakalım aynı duyguları mı yaşatmış bize?

Keyifli okumalar,

KÜNYE:

KİTABIN ADI: OLDUĞUN YERDE KAL

YAZARI: JOHN BOYNE

ÇEVİRİ: ARİF CEM ÜNVER

EDİTÖR: TUĞÇE AKYÜZ

SAYFA SAYISI: 256

YAYINEVİ: TUDEM

YAŞ GRUBU TAVSİYE: Ben bu romanın ilk okul dördüncü sınıftan itibaren okunabileceğini düşünüyorum.