Çocuk Edebiyatında Sansür: Bu Kitabı Yasaklayın

Bu aralar çocuk edebiyatı yazarlarından oluşan arkadaş grubumda adından en çok söz edilen kitaplardan biriyle karşınızdayım: Bu Kitabı Yasaklayın. Can Çocuk tarafından Türkçeye çevrilen bu romanın yazarı Alan Gratz. Yazarı araştırdığımda 2019 yılında Pegasus Yayınları tarafından basılan Mülteci isimli bir romanı daha olduğunu gördüm. Konusuna göz attım. Dünya tarihinin üç farklı döneminde mülteci olmak zorunda kalan çocukların hayatından kesitleri anlatmış yazar. Onu da okumak isterim.

Peki Bu Kitabı Yasaklayın'ın konusu nedir? İsminden çok açık değil mi? Evet, sansür meselesini işliyor. Üstelik roman özgürlükler ülkesi olarak lanse edilen Amerika Birleşik Devletleri'nde geçiyor. Şöyle kısa bir özet yaparsam; orta okul öğrencisi Amy Anne üç çocuklu bir ailenin ortanca kızıdır. Sessiz, içe dönük bir çocuktur. Kolay kolay sosyalleşemez. Onu rahatsız eden davranışlarla ilgili itirazlarını hemen dile getiremez. Sadece iç sesi konuşur. Ancak en çok sevdiği şey okul kütüphanesinden kitap ödünç alıp okumaktır. Romanın hikayesi de böyle başlar. Amy Anne kütüphane kapanmadan gidip en sevdiği kitabı tekrar ödünç almayı planlamaktadır. Kütüphaneye yetiş ama kitabı ödünç alamaz. Çünkü okul aile birliği kararıyla kitap yasaklanmış, ödünç verilme listesinden çıkartılmıştır. Amy Anne buna bir anlam veremez. Bu arada hayat da onun için hiç kolay gitmez. Ailenin ortanca kızı olmak hiç kolay değildir. Herkes onun alanına rahatlıkla müdahale ederken ona sürekli sorumluluk yükler.

Romanı okurken bu küçük kızın omuzlarına yüklenen baskının altında ezildiğimi hissettim. Bir yandan çocukluğuma döndüm öte yandan bir yetişkin olarak yaptığım yanlışları düşündüm. Kurgunun ilerleyişi, baskıyı adım adım arttırışı sonrasında Amy Anne'nin kendi çözümünü bulması yazar tarafından çok iyi verilmişti. Amy Anne'nin iç sesinin herkesin duyabileceği bir itiraza dönüşünü okumak bana çok iyi geldi.

Bu bir yandan bir büyüme hikayesi olarak da okunabilir. Mantık içermeyen kurallara bir itiraz olarak da okunabilir. Kitapsever birinin kitaplar için verdiği bir mücadele olarak da okunabilir. Farklı okuyucular daha farklı bakış açılarından da yorumlayabilirler. Ancak neresinden bakılırsa bakılsın. Dört dörtlük bir kurgu vardı. Karakterlerin özelliklerinin işlenişi, mekan, kurgu, kahramanların dönüşümü hepsi çok iyiydi.

TARTIŞILABİLİR: Her kitap her çocuğa uygun mudur?

BENİM YANITLARIM: Elbette değildir ancak kitap yasaklamak da doğru değildir. Kişi en çok kendi tecrübelerinden yola çıkarak, üzerinde düşünerek, okuyarak değerlendirme yapabilir. Ben yasak konusunda kendi çocukluğuma ve yetiştirdiğim iki kızımın küçüklüğüne dönerek düşünüyorum. Bir şeyi yasaklamak öncelikle ona olan ilgiyi ve merakı tetikleyecektir. Öte tarafından yasağın kaynağının bireysel olmaması da önemlidir. Çocuklar için kitap seçerken çocuk nesne olmaktan çıkıp olayın nesnesi haline gelmelidir. Bir de sosyal medyanın bu konuda çok yanıltıcı olduğunu düşünüyorum. Söz konusu kitapsa bir ebeveyn çocuğu için yasak koymadan önce o kitabı okursa daha isabetli bir karar verecektir. BU KONUDA SİZİN GÖRÜŞÜNÜZ NEDİR? Bana yazabilirsiniz.

Bu Kitabı Yasaklayın bir grup yetişkinin neden yasakladıklarını bilmeden kitapları kütüphane rafından kaldırmalarıyla başlıyor. Kitapları seven cesur bir kızın onları özgür bırakma mücadelesini ise çocuk dilinden anlatıyor. Bence okuyun ve okutun.

KÜNYE:

KİTABIN ADI: BU KİTABI YASAKLAYIN

YAZARI: ALAN GRATZ

YAYINEVİ: CAN ÇOCUK

ÇEVİRİ: TUĞÇE ÖZDENİZ

EDİTÖR: SEDA ATEŞ

SAYFA SAYISI: 248