Vaat: 2021 Booker Ödülü'nü Kazanan Roman İncelemesi

Bana yeni bir bakış açısı kazandıran romandı Vaat. Hayatımda ilk kez beyaz bir Güney Afrikalı'nın anlatısıyla karşı karşıyaydım. Daha önce Afrika coğrafyasından bir çok siyahi yazar okumuştum. Son okuduğum Tanzanyalı Abdulrazak Gürnah etkileyici bir kalemdi örneğin. Vaat 2021 yılı Booker Ödülü'nü almış. Bu ödülü alan romanlar gerçekten çok iyi oluyor. En azından bugüne kadar okuduklarım öyleydi ve böyle bir yargı - beklenti oluştu bende. Gerçi Güney Afrika'dan çok ünlü ve Nobel, Man Booker ve Booker ödüllü bir yazar daha var. J.M. Coetzee. Henüz hiç bir eserini okumadığımı itiraf ediyorum. Ancak Vaat'i okuduktan sonra" en kısa zamanda" listeme girdi. Çünkü bakış açısı ve anlatısını kurma derdi aynı yerden besleniyor anladığım kadarıyla.

Gelelim Vaat'e. Romanı ben 2022 yılında Tüyap İstanbul Kitap Fuar'ından almıştım. Yayınevi standındaki görevli arkadaşla yaptığımız sohbette önerdiği bir kitaplardan biriydi. Ve ben ancak geçtiğimiz ay kitap kulübümüzde arkadaşlarımla birlikte okudum. 2024 yılı seçkisine aldığımız için çok mutluyum.

Vaat dört bölümden oluşuyor. Alışık olduğumuz farklı bir kurgu ile tasarlanmış. Dört bölümde anlatının dört farklı kahramanı, başlangıçtan sona doğru akan dört farklı zamanda geçiyor. İlk bölüm anne ile başlıyor. Hatta annenin uzun bir hastalık sürecinden sonra ölümü ile. Varlıklı bir bir Güney Afrikalı ailenin yaşamına odaklanıyor. Anne babayla evlendikten sonra dini değiştirmiş ancak ölümünden hemen önce tekrar Yahudi'liği seçmiş ve cenaze töreninin buna göre yapılması istemiş. Bir de vasiyeti var. Birlikte büyüdüğü, ölüm döşeğine kadar ona sevgiyle hizmet etmiş olan siyahi hizmetlisi Salome'ye yaşadığı evin bırakılması. Vaat de işte burada başlıyor.

Birbirinden farklı karakterdeki üç kardeş, her bölümün sonunda okuyucuyu şaşırtan son, Güney Afrika'da yaşananların Türkiye'de yaşananlardan farksız olması nedeniyle sürekli zihni meşgul eden insan olma sorunsalı, toplumların kaderlerini belirleyen din, bolca hüzün ve belki de biraz olsun yüreklere su serpen adalet ihtimali. Bu romanı benim için özetleyen kavramlar olabilir.

Tartışılabilir: Amor neredeyse bir ömür süren vaatin yerine getirilmesi itirazını daha güçlü dile getiremez miydi? İnsan her zaman iki yüzlü tavırlar takınmak zorunda mı? Acı acıyı, sevgisizlik acımasızlığı mı getiriyor?

Benim yanıtlarım: En sevdiğim karakterdi Amor. Ve ben de çoğu zaman tıpkı onun gibi pasif bir direniş gösterirken buluyorum kendimi. Ne kadar bağırsam da sesimin duyulmadığı zamanlar oluyor. Yine de direnişi sürdürüyorum. Evet maalesef insan bazen kendisine karşı bile iki yüzlü tavır takınıyor. Vicdan sorunu. Acılarla büyüyen birinden merhamet beklemek zor.

KÜNYE:

KİTABIN ADI: VAAT

KİTABIN YAZARI: Damon Galgut

YAYINEVİ: DELİDOLU

SAYFA SAYISI: 280